In de meeste gevallen zijn we niet zuinig in onze afscheidsrituelen, we hebben er veel voor over om
te investeren in onze dierbaren. De gangbare vorm van gedenken is na het begraven en cremeren een graf
met zware steen of een plek met urn te creëeren.

Zo is er voor de dierbaren in het dagelijks leven een plek om naar toe te gaan. De steen die er
duizenden jaren over heeft gedaan steen te worden is niet in verhouding met het korte leven van de
overledene. Voor de klei is het hetzelfde verhaal, eenmaal gebakken tot keramiek doet het er weer
duizenden jaren over klei te worden.

In mijn speelplaats voor kreativiteit help ik al jaren mensen hun creatieve kracht te ontwikkelen.
Door mijn eigen grote verlies, een scheiding heb ik de waarde van een goed rouwproces leren kennen.

Zo kreeg ik de vraag van een familie waar 4 familieleden op brute wijze waren overleden en het welhaast
onmogelijk leek dit te verwerken een gedenkmonument te maken. Als een bouwpakket nam ik het mee naar
de begraafplaats en had ieder familielid zijn of haar taak. Daarna zou alles anders zijn werd afgesproken.
Door het proces van samen kiezen voor het juiste gedenkmonument het samen plaatsen was er aandacht voor het
verdriet, de boosheid en ook de angst. Men kon er niet meer omheen en dat maakte de familieband sterker.

Van het een kwam het ander en zo ging ik vaker processen aan met mensen die een rouwproces of uit de kast
komen proces in beeld vast wilden leggen. In plaats van dat ik als de kunstenaar het werk maakte,
maakte(n) de rouwende(n) het beeld zelf. Hierin kwam een rouwproces op gang in alle facetten.

Het doen van oefeningen en rituelen werkt helend voor degenen. En het maken van een beeld wat ter
herinnering en verankering van een periode gemaakt wordt maakt dat er weer vooruit gekeken kan worden en
geleefd, men blijft niet hangen in rouw. Dat maakt een mens gezonder, voorkomt allerlei vage kwalen omdat
er geen tijd of aandacht is geweest voor de pijn die het doet afscheid te nemen.

De afgelopen periode heb ik een echtpaar begeleidt in het maken van een gedenkmonument voor de as van haar
benen. Die zij verloren heeft omdat zij werd overreden door een zandkieper. Haar benen zijn gecremeerd
en samen met haar man zijn ze hier een creatief proces aangegaan om een behuizing voor de as te maken.
Zij hebben gekozen voor klei omdat gevoelens van boosheid, angst en verdriet hierin gemakkelijk geuit
kunnen worden. Zij zijn ware ambassadeurs geworden en hebben de vraag naar het cremeren van ledematen
in het revalidatiecentrum bekend gemaakt. In de ziekenhuizen is het nog geen gewoonte lichaamsdelen
te bewaren, terwijl dit enorm belangrijk is voor de verwerking van het verlies.

Wil jij/jullie zelf een gedenkmonument maken, kom dan eens praten.